13 Nisan 2015 Pazartesi

Otizm ve sağlık problemleri: gizli işaretleri nasıl anlarız?

Otistik ve öğrenme güçlüğü çeken bireyler, diğerlerine göre 20 yıl yada daha erken ölüyor. Peki, evde bakım hizmeti veren sağlık personelini konuşamayan hastaların rahatsızlıklarını teşhis için nasıl bilinçlendirebiliriz?

Saskia Baron un 29 Mart 2015 de Guardian da yayınlanan yazısından türkçeye çevrilmiştir.

"Çok cesur ve kibardı. Şikayet bile etmedi." Bu evde bakım hizmeti yetkilisinin otistik erkek kardeşim birkaç yıl önce epilektik bir nöbet geçirip burnunu kırdıktan sonra söylediği şeydi. Timothy, cesur veya kibar değildi. Sadece bir şeyler yanlış gittiğinde kelimeleri toparlayıp durumunu dile getiremiyordu. Otlzm spektrum dan muzdarip kişilerin üçte birinde olduğu gibi, 58 yaşındaki kardeşim çok az sözlü iletişim kurabiliyordu. Konuşabiliyordu, yalnızca kışkırtıldığında. Kısa cümleler yada tek tek kelimeler kullanıyordu. Otizmli bireylerin çoğunluğu gibi tuhaf duyusal tepkiler veriyordu. Acıyı bizim hissettiğimiz gibi hissetmediğinden şüpheleniyorduk.

Otizmli bir bireyle karşılaştığınızda otistik biriyle tanıştığınıza dair bir deyiş vardır. Herkesin bildiği gibi çok zeki ama sosyal becereleri gelişmemiş bir bireyle öğrenme güçlüğü çeken ve hayatboyu desteğe ihtiyaç duyacak engelli bir çocuk  kadar geniş kapsamlı bir durum hakkında genelleme yapmak oldukça zordur.Fakat otizmli bireylerin sıklıkla karşılaştığı birkaç sağlık sorunu var ki aileler ve doktorlar bunlardan mutlaka haberdar olmalı.

Bir çoğu aşırı duyarlı(idiopatik) en ufak dokunmaya küçücük bir rahatsızlığa dahi aşırı tepki veriyorlar. Diğerleri ise, Timothy gibi, çok az duyarlılar. Bu nedenle de bir çok büyük problem asla fark edilemiyor. Bu kişileri çok iyi tanımak ve ufak davranış değişikliklerini fark etmek  ve bunların nedenlerini anlamak zorundasınız. Timothy nin kaldığı bakımevinin titiz yöneticisi bir gün bizi aradı. Ajite olduğunu ve sürekli kendi yüzünü tokatladığını anlattı. Gündüz bakımevinden birini taklit ettiğini düşündük. Fakat doktora ve dişçisine götürmesini istedik. Gerçekten de iltihaplanan dişi için kanal tedavisine ihtiyacı varmış. Birkaç antibiyotikten sonra yine mutluydu. O günlerde Timothy kendisini çok iyi tanıyan iyi gözlem yapan ve en ufak farklı işareti  hemen fark eden çalışanlarla yaşıyordu. Ne kadar üzücüdür ki, her spektrum bozukluğu hastası kendilerini koruyup kollayan kişilerce bakılamıyor, özellikle de ailelerinden ayrı yaşıyorlarsa. Kötü eğitilmiş ve maddi olarak tatminsiz çalışanlar zaten derdini anlatamayan bireylere bilmeden de olsa zarar verebiliyor. Bu nedenle son yıllarda Amerikan Özürlüler derneği gibi kuruluşlar, Engellilere yönelik sağlık hizmetlerinde çalışan hasta bakıcı ve hemşirelerin hastanelerde de bulunması ve engellilere yönelik sağlık pasaportu uygulamasının yaygınlaştırılması için çalışıyor. Bunların dışında Books Beyond Words(Kelimelerin ötesinde kitaplar) gibi girişimler, sağlık problemlerni resimlerle anlatarak özürlü bireyler aileler ve doktorlar için sözsüz iletişimi geliştirme yönünde önemli adımlar atıyorlar.